Cemil Altınbilek
Manisa'nın iktisadi hayatıyla yaşıt olduğundan şüphemiz olmayan Manisa Çarşısı, Manisa'nın sosyal ve kültürel hayatı hakkında da kaynak olabilecek niteliktedir. Zira, geçimini ziraat ve ticaret arasında idame ettirmiş olan hemşerilerimiz, kendilerinin ve çocuklarının geleceğini genellikle baba-dede mirası olan çarşıdaki dükkanlarından temin etmişler, Ovadaki bağ ve bahçelerini de ikinci bir iş ve hobi olarak sürdürmüşlerdir. Kültür ve sanat erbabı Manisalı'larımızdan, musiki hocaları, Çorapcı Ahmet Efendi, Terzi Mehmet Ali Hoca'nın Çarşı esnafından oldukları malumumuzdur. Yine dükkan komşumuz rahmetli Bıçakcı Osman Amca'nın, Bayram resmi geçitlerinde Belediye Bandosu içinde "boru" çalıyor olması, bizim alışık olduğumuz manzaralardandı.
Manisa çarşısındaki nesilden, nesile devamlılık arz eden, bu ticari hayat içinde, 40 yıl önceki, Çocukluğumun dede ve oğullarının bir çoğu, bu gün ebediyete intikal etmiş olup, çocukluk günlerimin oğulları ise, bu gün dede olarak yine çarşımızın aynı dükkanlarındaki esnafıdır. Çarşıdaki bu devamlılık; Manisa'nın kendi kendine yeterek, dışarıya göç vermemesinden, sulh ve sükun içindeki sosyal yaşantısına kadar etkili olmuş ve "orta direk" olarak adlandırılan, birbirine yakın ekonomik standarttaki toplumumuzun meydana çıkmasını sağlamıştır.
Ancak, Manisa çarşısının asırlardır süregelen istikrarı sona ermek üzeredir. Çarşının orta yerindeki "Taşçılar Mescidinin" dört bir yanını çevreleyen esnaf, devamlı fakirleşmede ve çoğu gün siftah bile yapmamaktadır.
Tenekecisi, sobacısı, ısmarlama ayakkabıcısı, terzisi, çivici denilen nalburundan, keresteci, marangozuna kadar her türden, tamirci, esnaf ve zanaatkar dükkanlarını bir bir kapatmakta ve yerlerine de, yenileri açılmamakta, her geçen gün kepenkleri kapalı dükkan sayısı Çarşıda artmaktadır.
Bu gelişmenin sebebi tabii ki, büyük sermaye gücünü arkasına almış "süper marketler" olarak adlandırılan, yabancı mağazalar ile ucuz ve seri üretim yapan ülkelerdir. Manisalı da global dünyaya entegre olarak yaşamayı öğrenecektir. Ama toplumumuza kimlik kazandıran değerlerimizi kolay heba etmemeliyiz.
Manisa Çarşısı, bozulmamış tek katlı dükkanların oluşturduğu mimari yapısı ile de sit alanı ve bir çok kente örnek olabilecek konumdadır. Bu sebeple tüm çarşının koruma altına alınarak, cazibesini artıracak tedbirler alınmalıdır. Bu günlerde mahalli basında yer alan haberlerde ifade edildiği gibi, zaten gelir seviyesi çarşının üstünde olan, bir sokağının yeniden düzenlenmesi, bu anlamda Manisa'ya bir katkı sağlamaz. Hatta asıl çarşıyı ve insanını bölerek, ikinci plana iter. Bu sebep ile, sadece belli bir sokağının yeniden yapılandırılması projesinin tüm Çarşıya şamil hale getirilmesi gerektiğini düşünüyoruz.
Eski garajdan, beyaz fil binasına, borsadan, manolya meydanına uzanan ve bilhassa "Çarşı mahallesi" olarak adı tescilli bölgeyi bir an evvel koruma ve kurtarma plan ve projelerini üretebilmeli esnaf ve zanaatkarlara daha tolerans ile bakabilmeliyiz.
Böylece eski ve tarihi Manisa'yı da; Hatuniye Külliyesinden, Sultan Külliyesine, Muradiye külliyesinden, yeni Han'a, Hükümet Konağına kadar muhafaza etmek kolaylaşacaktır.
Öyleyse, Manisa Çarşısını ve Esnafını koruyalım ve kollayalım. Onlar Manisa'mızın orta ve temel direğidir.
Manisa Denge Gazetesi 5.9.2006, www.etvmanisa.com
