BEDESTEN

Mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne ait olan eser Sadrazam Mehmet Paşa tarafından 17. yy. başlarında yaptırılmıştır. Onarımı tamamlanan yapı kültürel amaçlı olarak hizmet verecektir.

KIRŞEHİR - KESİKKÖPRÜ KERVANSARAYI

Kırşehir Merkez ilçesi, Kesikköprü Köyü’nde, Kesikköprü’nün yanında, Kızılırmak’ın kenarında bulunan bu kervansarayı, 1206’da Gıyasüddin Keyhüsrev'in yaptırdığı ileri sürülmüştür. Üzerindeki kitabede ise Kırşehir Valisi Nureddin Cebrail bin Cacabey tarafından 1248 yılında yaptırıldığı yazmaktadır.

Kervansaray, diğer Selçuklu kervansarayları gibi orta avlu etrafında sıralanmış revak ve hücrelerden meydana gelmiştir. Kesme taştan kervansarayın güneyinde basık kemerli giriş kapısı bulunmaktadır. Bu kapı kabartma geometrik motiflerle bezenmiştir. Giriş kemeri üzerinde daire biçimli güçle motifleri, kabartma bitkisel bezemeler bulunmaktadır. Girişin iki yanı duvara dayalı yarım yuvarlak sütunlarla hareketlendirilmiştir. Buradan tonozlu bir geçit ile avluya girilmektedir. Bu geçidin batısındaki bir kapı kervansarayın mescidine geçişi sağlamaktadır. Bu mescidin mihrabı geometrik motifler ve gülçelerle bezenmiştir. Ayrıca mihrabın köşelerine duvara dayalı sütunlar yerleştirilmiştir.

ŞANLIURFA - HAN-EL BA'RÜR KERVANSARAYI

 Fotoğraflar: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Güler 

 Şanlıurfa ili Harran ilçesinin 20 km. doğusunda, Göktaş Köyü’nde bulunan bu kervansaray Bağdat kervan yolu üzerindedir. Kervansaray mimari yönden Anadolu kervansaraylarının bir örneğidir. Aynı zamanda da bir kale görünümündedir. Kervansarayın biri kuzey cephesindeki anıtsal portali, diğeri de batıdaki duvar üzerinde iki kitabesi bulunmaktadır. Bunlardan portal üzerindeki iki satırlık nesih yazılı kitabede;

”El Hac Hüsameddin Ali Ebu İmad bin İsa… Han-ı Ba’rür sene Zilhicce sitte ve aşrine ve sitte miletin Vekan’el Feragu fi şehri Cemaziyyelevvel sene sitte ve aşrine ve sitte miyetin”

 yazılıdır.

Portalın batısındaki duvar üzerindeki iki satırlık kitabede ise;

”Mel’un ibn-i Mel’un ibn-i Mel’un ibn-i Mel’un Men zehere alâ bani haza’l Han El Mübarek”

yazılıdır.

Bu kitabelerden anlaşılacağı üzere, kervansarayı İsa oğlu El-Hac Hüsamettin Ali 1228 yılının Zilhicce ayı ile aynı yılın Cemaziyelevvel arasında yaptırmıştır. Bu dönemde yöreye Eyyubilerin egemen oldukları düşünülecek olunursa bu kervansaray da Eyyubiler döneminde yaptırılmıştır. Ayrıca kervansaraya zarar veren kişi için mel’un oğlu mel’un bedduasına da yer verilmiştir. 

Yüzyıllar boyunca Çin'den Anadolu topraklarına uzanan tarihi İpek Yolu üzerinde kurulmuş irili ufaklı yüzlerce kervansaraydan biri de Safranbolu Cinci Han'dır.

Cinci Han, Safranbolu eşrafından Karabaşzade Hüseyin Efendi (Cinci Hoca) tarafından 1645 yılında yaptırılmıştır.

Mimarının kim olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, dönemin baş mimarlarından Koca Mimar Kasım Ağa tarafından yapıldığı sanılmaktadır. Hanın inşaatı ile ilgili mimari proje vb. herhangi bir doküman bulunamamıştır. Tarihi İpek Yolu'nun etkinliğini yitirmeye başladığı 20. yüzyıla kadar kervansaray olarak kullanılan Cinci Han 23 Nisan 2004 tarihinde DKB A.Ş. tarafından restorasyonu tamamlanarak turizm faaliyetlerine başlamıştır.

Cinci Han Otel, tarihi çarşının ortasında, Safranbolu'nun gezilip görülebilecek yerlerinin tamamına yakın yürüme mesafesinde olan bir konumdadır. Cinci Han Otel'de aslına uygun olarak restore edilmiş 22 standart, 2 suit ve 1 Han Ağası Odası bulunmaktadır. Odalar Safranbolu Konakları ve tarihi çarşı manzarılıdır.

ANTALYA MANAVGAT - KARGI HAN KERVANSARAYI

Kargı Han, Antalya ili Manavgat ilçesi Taşağıl beldesine bağlı Beydiğin köyündedir. XIII. yüzyılda yapılmış olup, kitabesi günümüze ulaşamadığından kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.

Dikdörtgen planlı han, kuzey-güney yönünde uzanmakta ve bir kale görünümündedir.Ortası avlulu plan tipinde olan hanın giriş dışındaki kenarları köşeli payandalarla takviye edilmiştir. İki uzun kenarda dörder, girişin karşısında da üçer tane takviye payandası bulunmaktadır.

Yapı mimari yönden Kırkgöz Hanı ile benzerlik göstermektedir. Giriş kapısı dışında tamamı moloz taştandır. Giriş dışarıya doğru hafif çıkıntılı olup, sivri kemerli büyük kapı nişinin içerisinde yay kemerli giriş kapısı bulunmaktadır. Girişin iki yanında beşik tonozlu iki eyvan bulunmaktadır. Avlunun doğusunda, avluya birer kapı ile açılan beş tonozlu hücre bulunmaktadır. Batısında ise iki sıra beşer payenin oluşturduğu tonozlu revaklar vardır.Girişin karşısında yay kemerli bir kapıdan içerisine girilen on payenin taşıdığı kapalı bir mekan bulunmaktadır. Doğu-batı yönünde uzanan bu kısım kuzey duvarında dışarıya, güney duvarında da avluya açılan mazgallarla aydınlatılmıştır.

Denizli-Eğirdir kervan yolu üzerinde bulunan Çardak Hanı (Kervansarayı), kitabesinden öğrenildiğine göre; Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat’ın mirahuru ve Honaz vilayeti valisi Esedüddin Ayaz Bin Abdullah eş-Şehabi 1230 yılında yaptırmıştır.

Çardak ilçesinin hemen çıkışında karayolunun 500 m. içerisinde yer alan bu han dikdörtgen planlı olup, kare bir avlusu vardır. Selçuklu hanlarının küçük ve sade bir örneğidir. Giriş kapısının kenarında olması gereken eyvanları bütünü ile yıkılmıştır. Hanın avlusu 22.50x27.00 m. ölçüsünde beş neflidir. Hanın kapalı kısmı dört sıra kesme taş payenin taşıdığı sivri tonozlarla örtülmüştür. Bunlardan orta nef diğerlerinden daha geniştir. İçeride her sırada beşer tane olan payeler birbirlerine sekilerle üstten de kesme taş hafif sivri kemerlerle bağlanmışlardır. Hanın içerisi tonozlardaki ayak aralarına rastlayan deliklerden aydınlatılmıştır. Burada dikkati çeken bir özellik orta nefin paye başlıklarının birisinde bir boğa başının, diğerinde sıçramış iki balık, iri kulaklı, sivri sakallı bir insan kabartmasının oluşudur.

Kesme taştan yapılmış olan binanın girişinde yarım daire, doğu cephesinde üçgen ve güney cephesinde de yarım sekizgen kesitli ikişer kulesi bulunmaktadır. Böylece han, dış görünümü itibarı ile bir kaleyi andırmaktadır. Yapıda kullanılan devşirme malzemeler üzerinde taşçı ustalarının işareti bulunmaktadır. Kapı girişinin üzerindeki yedi satırlık kitabenin yanlarında iki Selçuklu arslan heykeli görülmektedir.